Trước đây khi hiểu biết khoa học còn hạn chế người ta tin rằng các vụ phun trào núi lửa là sự trừng phạt từ các vị thần.
Ngày nay, chúng ta đã biết núi lửa phun trào là kết quả của macma nóng đỏ bị gò ép được phun ra từ các lỗ thông hơi của vỏ trái đất. Tất nhiên, kết quả của sự phun trào đó không kém hơn bất kỳ sự phá hủy tàn khốc nào.
Dưới đây là danh sách các núi lửa có khả năng phun trào gây ra thảm kịch đối với cộng đồng và môi trường xung quanh nhất:
- Top 10 Ngọn Núi Cao Nhất Thế Giới
- Top 10 Núi Lửa Từng Phun Trào Nguy Hiểm Nhất Trên Thế Giới
- Top 10 Vụ Phun Trào Núi Lửa Lớn Nhất Trong Lịch Sử
- Top 10 Ngọn Núi Đẹp Nhất Thế Giới
- Top 10 đỉnh núi cao nhất thế giới, nơi con người muốn chinh phục
1. Núi lửa Yellowstone Caldera, Hoa Kỳ
Các bọt khí sulfuric tại suối nước nóng và các mạch nước phun trào của công viên quốc gia Yellowstone từ lâu đã thu hút rất nhiều du khách từ xa và rộng khắp. Công viên tuyệt đẹp và mang lại nguồn cảm hứng kinh sợ. Nhưng bên dưới vẻ đẹp của Yellowstone là một siêu núi lửa có khả năng quét sạch miền Tây nước Mỹ và làm thay đổi tiến trình lịch sử của con người.
Như cái tên cho thấy, siêu núi lửa có thể phun trào thật sự với phạm vi lớn. Thực sự lớn. Trong thực tế, siêu núi lửa là một hiện tượng chưa từng được quan sát bởi nhân loại. Vụ nổ siêu núi lửa cuối cùng mà chúng ta biết xảy ra 640.000 năm trước ở Yellowstone. Điều đầu tiên được biết, siêu núi lửa bùng nổ 2,1 triệu năm trước đây lớn hơn vụ phun trào của núi lửa St. Helens năm 1980 (làm chết 57 người và ném tro núi lửa trên khắp thế giới) với con số đáng kinh ngạc là 25.000 lần.
Không giống như núi lửa truyền thống, siêu núi lửa không có dạng một ngọn núi hình nón mà thay vào đó chúng được biết đến với hình dạng được gọi là Calderas – các khu vực trũng còn sót lại từ những vụ phun trào siêu núi lửa trước đó. Về cơ bản, toàn bộ Yellowstone là một miệng núi lửa khổng lồ, sẵn sàng để phun trào và tàn phá nhân loại. Các chuyên gia ước tính rằng một vụ phun trào của Yellowstone sẽ giết chết 87.000 người ngay lập tức, trong khi những đám mây tro bụi và khí độc sẽ thâm nhập vào nước và gây hậu quả vô cùng lớn đối với nguồn cung cấp lương thực của toàn thế giới.
2. Núi lửa Mt. Vesuvius, Ý
Núi Vesuvius tại Campagnia, Ý có một lịch sử hoạt động khiến nó trở thành một trong những núi lửa nguy hiểm nhất thế giới. Vụ phun trào cuối cùng đã xảy ra vào năm 1944, tuy nhiên nó thường phun trào theo một chu kỳ chỉ khoảng 20 năm. Hơn thế nữa, có khoảng 3 triệu người sống tương đối gần với miệng núi lửa, vì nó chỉ cách 5 dặm về phía đông Naples. Điều này khiến nó trở thành khu vực núi lửa tập trung đông dân nhất trên toàn thế giới.
Mt. Vesuvius là ngọn núi lửa duy nhất đã nổ ra trên lục địa châu Âu trong vòng một trăm năm qua, và có lẽ nổi tiếng nhất là vụ phun trào lớn tại 79 AD, khi nó chôn vùi các thành phố của Herculaneum và Pompeii.
3. Núi lửa Popocatepetl, Mexico
Popocatepetl là một đỉnh núi lớn được bao phủ bằng băng nằm cách thành phố Mexico khoảng 35 dặm. Khoảng 9 triệu người sống trong bán kính phun trào của Popocatepetl và nó đã phun trào hơn 20 lần kể từ năm 1519.
Vụ phun trào cuối cùng xảy ra vào năm 2000. Rất may, sự sơ tán phòng ngừa của 41.000 người từ các thị trấn xung quanh đã ngăn chặn một thảm họa lớn.
4. Núi lửa Sakurajima, Nhật Bản
Núi lửa kép này ở Nhật Bản đã từng là một hòn đảo độc lập, nhưng dòng dung nham phun trào năm 1914 của nó đã tạo ra sự kết nối với đất liền. Nhiều chuyên gia đề cập đến nó như là “Vesuvius của phía đông”, do mức độ hoạt động cao của núi lửa.
Mỗi năm có hàng ngàn vụ nổ nhỏ đến từ đỉnh Sakurajima và ném tro tới các vùng lân cận. Tuy nhiên, một vụ phun trào lớn có thể mang lại cái chết cho 700.000 cư dân của Kagoshima, những người sống chỉ cách vài dặm so với núi lửa. Thành phố này thậm chí còn có nơi đặc biệt để trú ẩn núi, nơi mọi người có thể tránh các mảnh vỡ.
5. Núi lửa Galeras, Columbia
Nằm ở miền Nam Columbia gần biên giới với Ecuador, Galeras đã hoạt động ít nhất 1 triệu năm. Nó phun trào thường xuyên và vụ phun trào đầu tiên được ghi chép lại có niên đại từ năm 1580. Thực tế đáng báo động là có một thành phố khoảng 450.000 dân – thành phố của Pasto – nằm ngay trên sườn phía đông của nó.
Nó đã ngừng hoạt động vào năm 1978 và sau đó đã hoạt động trở lại vào năm 1988 chỉ sau có 10 năm. Trong khi các nhà khoa học đang tổ chức một hội nghị thập kỷ về núi lửa vào năm 1993 để giải quyết các mối nguy hiểm của Galeras thì một vụ phun trào bất ngờ đã xảy ra, giết chết 6 nhà khoa học và 3 khách du lịch. Kể từ năm 2000, gần như mỗi năm nó đều phun trào, phun ra tro và dung nham và gây chấn động trong khu vực.
6. Núi lửa Mt. Merapi, Indonesia
Dịch ra thì Mt. Merapi có nghĩa là ngọn núi của lửa, một cái tên thích hợp cho một ngọn núi lửa hoạt động mạnh nhất ở Indonesia, một ngọn núi có lượng dung nham lớn hơn bất kỳ ngọn núi lửa nào trên thế giới. Mt. Merapi phun trào thường xuyên kể từ năm 1548 và đã hoạt động từ 10.000 năm trước. Các chuyên gia tin rằng hoạt động của nó đã dẫn đến sự sụp đổ của vương quốc Hindu, Mataram. Hiện nay nó nằm ngay gần dốc của thành phố Yogyakarta, nhà của hàng ngàn cư dân.
Dung nham khét tiếng của Mt. Merapi thường chảy ra khoảng 3-4 dặm từ đỉnh, mặc dù một số các vụ phun trào có dung nham chảy xa đến 8 dặm. Những dòng dung nham có thể đi nhanh với vận tốc khoảng 70 dặm một giờ. Trong năm 2010, một đợt phun trào đã giết chết 353 người và khiến 320.000 người dân địa phương vô gia cư.
7. Núi lửa Mt. Nyiragongo, Cộng hòa Dân chủ Congo
Mt. Nyiragongo là một trong số những núi lửa hoạt động mạnh nhất tại lục địa châu Phi. Nó cũng được biết đến với hồ dung nham lớn thường xuyên xuất hiện trong miệng của mình. Nyiragongo đặt ra một mối đe dọa có một không hai cho cộng đồng xung quanh bởi không một nơi nào trên thế giới có thể mang theo một hồ dung nham lớn trên một núi lửa hình nón, dốc (stratovolcano).
Trên thực tế từ năm 1894-1977, miệng núi lửa trên đỉnh Nyiragongo đã được lấp đầy bởi một hồ dung nham đang hoạt động rất lớn. Khi các bức tường của miệng núi lửa bị gãy vào ngày 10 tháng 1 năm 1977, hồ dung nham đã thoát ra ngoài trong vòng một giờ, gây ra dòng chảy nham thạch khổng lồ với vận tốc trên 60 dặm một giờ. Những dòng chảy nhanh chóng tràn ngập các làng, gây ảnh hưởng tới vài nghìn người.
Năm 2002, một vụ phun trào lớn tại Mt. Nyiragongo gây ra một dòng dung nham chảy qua thủ phủ tỉnh Goma. May mắn thay, 400.000 cư dân đã được sơ tán, nhưng kết quả của vụ phun trào đã làm 147 người chết. 4.500 tòa nhà đã bị phá hủy tại Goma, để lại 120.000 người mất nhà cửa. Sự rung chuyển sau đó đã phá hủy nhiều tòa nhà hơn.
8. Núi lửa Ulawun, Papua New Guinea
Ulawun là một trong những núi lửa hoạt động mạnh nhất ở Papua New Guinea. Sự phun trào của Ulawun bắt nguồn từ miệng núi lửa trung tâm của nó. Đã có 22 vụ phun trào của Ulawun được ghi nhận kể từ những năm 1700. Những năm gần đây, hoạt động của Ulawun xảy ra dày đặc, cư dân địa phương liên tục chứng kiến các vụ nổ mang theo tro và dung nham tới các khu vực xung quanh.
Do chiều cao của mình, Ulawun đặt ra mối đe dọa lớn nhất bởi một sự sụp đổ cấu trúc thảm khốc, điều này có thể gây ra một vụ phun trào có sức tàn phá tới 100 của km vuông của những vùng đất xung quanh.
9. Núi lửa Taal Volcano, Philippines
Taal là một ngọn núi lửa than có hình dạng nón. Nó nằm trên đảo Luzon, Philippines và nằm ở ngay giữa hồ Taal. Nó chỉ cách Manila – thủ đô của Philippines 31 dặm, gây ảnh hưởng tới trên 1,6 triệu người.
Núi lửa Taal đã có 33 vụ phun trào được ghi nhận kể từ năm 1572. Trong khi hầu hết các vụ phun trào được giới hạn trong khu vực intracaldera thì có một số vụ phun trào tàn phá toàn bộ khu vực với bụi phóng xạ của mình. Nhìn chung, ước tính có khoảng 5.000-6.000 người đã bị giết chết bởi các vụ phun trào tại Taal. Ngày nay, cách duy nhất để chứng kiến núi lửa Taal hoạt động là xem từ một khoảng cách an toàn. Tất nhiên, điều đó không thể ngăn cản các nhà thám hiểm mạo hiểm khám phá “Đảo núi lửa” này.
10. Núi lửa Mauna Loa, Hawaii
Về khối lượng và diện tích bề mặt, Mauna Loa là ngọn núi lửa lớn nhất trên thế giới. Nó cũng là một trong 5 ngọn núi lửa tạo nên đảo Hawaii ở giữa Thái Bình Dương.
Mauna Loa phun trào thường xuyên trong vòng ít nhất 700.000 năm qua, vụ phun trào gần đây nhất xảy ra vào năm 1984. Mối nguy hiểm đáng kể nhất mà Mauna Loa đặt ra cho cộng đồng xung quanh là những dòng dung nham của nó. Mặc dù hầu hết các dòng chảy từ Mauna Loa di chuyển với một tốc độ chậm, gây chút nguy hiểm cho cuộc sống của con người, tuy nhiên các vụ phun trào lớn có thể gây ra dòng chảy di chuyển với tốc độ nhanh. Năm 1950 là một ví dụ, làng Ho’okena Mauka đã bị phá hủy bởi dòng chảy của dung nham. Vụ phun trào dữ dội vào năm 1984 được chứng kiến những dòng dung nham đó di chuyển về phía Hilo nơi tập trung đông dân cư, nhưng không chạm tới bất kỳ tòa nhà nào.
Một mối nguy hiểm hiếm gặp, nhưng có khả năng tàn phá nhiều hơn gây ra bởi Mauna Loa là tiềm năng tạo ra một vụ lở đất lớn bởi sự sụp đổ của hai cánh núi lửa. Một sự sụp đổ như vậy là rất hiếm gặp, nhưng nó có thể gây ra những trận động đất nghiêm trọng và sóng thần lớn.
